Trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển của mạng xã hội và công nghệ, càng ngày cụm từ Hầu đồng càng xuất hiện dày đặc trên không gian mạng. Tuy nhiên cùng với những hình ảnh đẹp với ý nghĩa giáo dục tốt đẹp cũng có không ít những cá nhân đem nghệ thuật Hầu Bóng biến tướng đi tuyên truyền làm xấu hình ảnh của tín ngưỡng thờ Mẫu.
Qua bài viết này của trang thông tin Tứ Phủ, mong rằng quý vị có thêm một góc nhìn đúng đắn về nghệ thuật Hầu Đồng là gì trong tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Tứ Phủ (Đạo Mẫu). Đồng thời các Con Nhang Đệ Tử ( chỉ những người thực hành theo Đạo Mẫu) có thể thực hành Hầu Đồng một cách đúng đắn để lan tỏa những giá trị tốt đẹp tới cộng đồng.
- Nghệ thuật Hầu Đồng trong tín ngưỡng Thờ Mẫu Tứ Phủ
Tìm hiểu Nghệ thuật 36 giá Hầu Đồng là gì
Hầu Đồng là nghi lễ tín ngưỡng Đạo Mẫu có tên khác là Hầu Bóng, nguồn gốc từ thời xa xưa xuất phát từ vùng Đồng Bằng Bắc Bộ. Thông thường sẽ có 36 giá hầu đồng, mỗi giá hầu sẽ được các Thanh Đồng hay Chân Đồng biểu diễn và truyền đạt về một huyền tích về một vị Thánh trong hệ thống Đạo Mẫu.
NSƯT Xuân Hinh Hầu Đồng trong một buổi biểu diễn nghệ thuật
Nghi lễ này vừa được coi là một nghi lễ linh thiêng, vừa được coi là một nghệ thuật diễn xướng văn hóa nhờ vào việc tổng hợp hài hòa được rất nhiều yếu tố phụ trợ khác. Hoàn toàn không phải là mê tín dị đoan theo nhiều người tuyên truyền.
Nghệ thuật Hầu Đồng bao gồm 36 giá Hầu Đồng được kết hợp từ câu chuyện, khăn áo, hát văn, âm nhạc để tăng lên tính nghệ thuật và tính thiêng của việc thực hành tín ngưỡng.
Dưới góc nhìn văn hóa
Để giải thích nghệ thuật Hầu Đồng là gì (hay còn gọi là Hầu Bóng, Lên Đồng), chúng tôi sẽ trích dẫn các nguồn thông tin chính thống để có thể giải thích đúng đắn nhất cho quý vị.
Theo Ban Tôn Giáo Chính Phủ, nghệ thuật hầu đồng là một hoạt động tín ngưỡng rất linh thiêng của riêng người Việt Nam trong tín ngưỡng Thờ Mẫu Tứ Phủ (gồm Thiên, Địa, Thoải Phủ và Nhạc Phủ).
Đây là một di sản văn hóa và là một nhu cầu lớn trong đời sống tôn giáo tín ngưỡng của quần chúng nhân dân cần được bảo tồn, quản lý và phát huy những giá trị tốt đẹp mà Hầu Đồng và Đạo Mẫu đem lại. – PGS, TS Ngô Đức Thịnh, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu và bảo tồn văn hóa tín ngưỡng Việt Nam
Dưới góc nhìn nghi lễ tín ngưỡng
Xét về tính lý thuyết của một nghi lễ nói chung (có thể là nghi lễ trong bất cứ tôn giáo, tín ngưỡng nào), nghi lễ dùng để thể hiện niềm tin của tín đồ (là người thực hành nghi lễ). Bản thân việc thực hành nghi lễ đã mang tính chất linh thiêng, xuất hiện trong một không gian linh thiêng và hướng về một thần thánh linh thiêng nào đó.
Đối với Đạo Mẫu Tứ Phủ, nghi lễ Hầu Đồng bản chất đã là một nghi lễ vô cùng đặc biệt trên thế giới, khi mà tại đây các Con Nhang Đệ Tử được trực tiếp mặc khăn áo và hóa thân vào các vị thánh linh thiêng trong tín ngưỡng thờ Mẫu.
- Hình ảnh Cô Đồng đang chuẩn bị khăn áo cho một giá hầu đồng
Dưới sự phong phú từ âm nhạc và trang phục, mỗi giá đồng đã truyền đạt được những giá trị về nguồn gốc của các vị Thánh và đặc trưng mỗi miền trong Tứ Phủ ví dụ như Ông Hoàng Mười Nghệ An, Chầu đệ nhất thượng thiên, cậu hoàng cả… Một buổi hầu đồng sẽ thể hiện được sự linh thiêng và lòng tôn kính của Con Nhang Đệ Tử hướng về Đạo Mẫu.
36 giá Hầu Đồng gồm những ai và cần chuẩn bị những gì?
36 Giá Hầu Đồng là một phần không thể thiếu trong Đạo Mẫu Tứ Phủ, cùng tìm hiểu 36 giá hầu này gồm những ai và cần phải chuẩn bị những gì…
Mục đích và ý nghĩa của Hầu Đồng
Theo nghiên cứu của các chuyên gia văn hóa của Việt Nam, từ những năm thập niên 80 của thế kỷ 19 trở về trước, thông thường những người ra Hầu thường chỉ là các Thanh Đồng hoặc Chân Đồng có Căn Đồng.
Tuy nhiên Cho tới thời hiện đại ngày nay câu hỏi “Hầu Đồng để làm gì” lại được đặt ra nhiều hơn, bởi hoạt động này diễn ra ngày càng phổ biến và cộng đồng Con Nhang Đệ Tử tham gia Hầu Bóng ngày một nhiều dưới các hình thức và mục đích khác nhau. Tuy nhiên, tựu chung lại thì hoạt động Hầu Bóng đều nhằm mục đích phục vụ nhu cầu tâm linh tín ngưỡng trong Đạo Mẫu Tứ Phủ.
Về khía cạnh tâm linh
Thực hành tín ngưỡng Hầu Đồng dùng để tôn sùng mẹ thiên nhiên, thể hiện lòng biết ơn và tôn thờ các vị Thánh trong tín ngưỡng Thờ Mẫu. Các Ông Đồng, Bà Đồng thực hiện nghi lễ Hầu Bóng để cầu sự bình an, sức khỏe, cầu tài lộc và quan lộc…
Tất cả các vị thánh thần trong Đạo Mẫu đều được gắn liền với lịch sử hào hùng của dân tộc Việt Nam. Cho nên việc thực hành Lên Đồng cũng chính là việc thể hiện lòng tự tôn dân tộc, thể hiện chủ nghĩa yêu nước đã được tâm linh hóa, tôn thờ các vị anh hùng dân tộc, những vĩ nhân đã có công với đất nước.
Một lợi ích khác theo ghi chép lịch sử và theo lời truyền miệng trong dân gian, ngày xưa các Thanh Đồng Phù Thủy thực hiện nghi lễ Lên Đồng để có thể giúp người trừ tà, chữa bệnh. Nhưng hiện nay đã rất khó có thể bắt gặp được những giá hầu đồng như vậy.
Về khía cạnh tâm lý
Các Thanh Đồng khi được hóa thân trong nghi lễ Hầu Đồng, nương theo lời ca điệu nhạc hát văn mà họ được giải thoát, trút bỏ được những gánh nặng tâm lý đang mang trên người. Từ đó mà có thể đạt được sự cân bằng và bình an trong cuộc sống.
Tổng hợp hình ảnh nghi lễ Hầu Đồng thời xưa
Cách Thực hành Hầu Đồng đúng đắn
Như đã đề cập ở trên, trong những năm gần đây đã xảy ra rất nhiều trường hợp một vài cá nhân đã thực hành nghi lễ Hầu Đồng theo cách biến tướng và làm xấu đi hình ảnh Đạo Mẫu trong mắt đại chúng.
Hiện nay, Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ, Tứ Phủ đã được Unesco công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại. Cùng vì để bảo tồn nét đẹp văn hóa này, Pháp luật cũng đã đưa ra quy định về các hoạt động tín ngưỡng thờ Mẫu trong đó có nghi lễ Hầu Bóng. Tùy theo hậu quả mà bạn sẽ phải chịu trách nhiệm trước Pháp Luật nếu làm sai.
Vì thế hãy tìm hiểu thật kỹ càng quy định Pháp luật về nghi lễ Hầu Đồng và tuân theo. Hãy chỉ thực hành Hầu Đồng trong môi trường linh thiêng nhằm mục đích phục vụ nghi lễ tín ngưỡng hoặc dưới dạng biểu diễn nghệ thuật (có sự cấp phép của các cơ quan chức năng).
Tuyệt đối không sử dụng Hầu Bóng để tuyên truyền mê tín dị đoan, trục lợi và làm xấu đi nét văn hóa tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ Tứ Phủ.