Quan Lớn Tuần Tranh Đệ Ngũ – Nỗi oan thấu tận trời xanh
Giữa cõi trần mịt mù oan khuất, vang vọng đâu đó câu chuyện bi thương về Quan Lớn Tuần Tranh – vị anh hùng tài ba, đức độ của Đạo Mẫu Việt Nam, nhưng thói đời oan nghiệt khiến Ngài phải đắm mình trong nỗi oan khuất thấu trời xanh. Bằng nhiều năm thực hành theo tín ngưỡng Đạo Mẫu và nghiên cứu qua các tài liệu cổ còn lưu giữ lại về Quan Lớn Tuần Tranh. Qua bài viết này, website Tứ Phủ chúng tôi sẽ tổng hợp và cung cấp cho bạn đọc những thông tin đầy đủ và chính xác nhất về Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh từ danh tính, đền thờ cũng như sự tích về nỗi oan khuất của Ngài.
Danh tính và nguồn gốc của Quan Lớn Tuần Tranh
Quan Lớn Tuần Tranh là Cao Lỗ Đại Vương hay Đệ Ngũ Đại Vương Thượng Đẳng Tối Linh Thần có chức trách cai quản Thủy Phủ sông nước. Ngài đứng hàng thứ 5 trong Hội Đồng Quan Lớn, con trai thứ 5 của Vua cha Bát Hải Động Đình.
Theo ghi chép tại Đại Việt Sử Kí Toàn Thư – Ngoại Kỷ Quyển I thì Quan Lớn Tuần Tranh (Cao Lỗ) sống vào thời vua Hùng thứ 18:
- Chưa rõ năm sinh, mất năm 179 Trước Công Nguyên.
- Ngài sinh ra tại bộ Vũ Ninh, đời Tần thuộc Tượng quận, đời Hán thuộc quận Giao Chỉ là đất của hai huyện Long Biên và Luy Lâu ( nay là Gia Lỗ, huyện Gia Bình, Tỉnh Bắc Ninh).
- Là danh tướng dưới chướng Thục Phán An Dương Vương.
- Tước phong: Đệ ngũ tôn quan thượng đẳng tối linh thần, Giảo Long Hầu – Cao Lỗ đại vương – Đệ ngũ Tuần Tranh.
Một thông tin khác theo Đạo Mẫu Việt Nam ghi chép lại rằng Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh là con trai của Vua Cha Bát Hải Động Đình. Theo tích này thì Quan Tuần Tranh có quê quán thuộc Huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương.
Vào thời Vua Hùng Thứ 18, khi đất nước bị giặc tứ phương cấu kết xâm lược thì Ngài nghe lời triệu gọi của Vua Cha Bát Hải mà về phò sức cùng vua cha đánh giặc.
Trong trận chiến, Quan Tuần Tranh nhận lệnh cùng Quan Lớn Đệ Tam Thoải Phủ trấn thủ tại cửa sông Bạch Đằng. Bằng sự anh dũng và mưu lược của mình mà Quan Lớn Đệ Ngũ đã góp phần đánh tan quân giặc chỉ sau vỏn vẹn 3 ngày.
Sau trận chiến thì Quan Lớn về quê hương trấn thủ bên sông Tranh, dạy dỗ và giúp đỡ nhân dân nơi đây phát triển cuộc sống.
Đền Thờ Quan Lớn Tuần Tranh
Quan Lớn Tuần Tranh sau khi lập công lớn thì đã cùng Vua Cha Bát Hải giúp đỡ dân chúng xây dựng cuộc sống. Nhưng cuối cùng Ngài lại phải chịu nỗi oan khuất mà quyết rời ra trần thế. Vì quá tiếc thương và ghi nhớ công ơn của Quan Đệ Ngũ Tuần Tranh mà nhân dân đã lập ra đền thờ tại chính nơi Ngài sinh ra và thác đi.
- Ngày nay, đền thờ Quan Lớn Tuần Tranh là đền Tranh, được đặt bên bến sông, ngay giữa đoạn giao giữa sông Tranh và sông Luộc. Đền ngày nay nằm ngay cạnh QL37, tại huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương. Đây cũng là đền thờ chính của Quan Lớn Tuần Tranh.
- Bên cạnh đó thì còn có một ngôi đền thờ nổi tiếng khác thờ Quan Lớn Đệ Ngũ đó là đền Kì Cùng. Ngôi đền thờ này được dựng ngay bên tả ngạn sông Kì Cùng (ngay đầu cầu Kì Cùng) thuộc tỉnh Lạng Sơn. Ngôi đền thờ này gắn liền với tích Quan Tuần Tranh bị phạt tội lưu đày.
Ngoài hai đền thờ chính mà chúng tôi đã nêu ra ở trên thì Quan Tuần cũng giống như những vị Tôn Quan khác trong Hội Đồng Quan Lớn. Ngài được thờ tự ở rất nhiều đền điện khác trong hệ thống Đạo Mẫu, tượng thờ của ngài được đặt tại ban thờ Hội Đồng Quan Lớn, mặc áo bào màu xanh dương và đội mũ cánh chuồn.
Hàng năm, khánh tiệc Quan Lớn Tuần Tranh được tổ chức chính vào ngày 25 tháng 5 âm lịch hàng năm (đây là ngày mà Quan Lớn đã chọn ra trong khoảng thời gian bị lưu đày và căn dặn nhân dân ở quê hương làm giỗ cho ông). Bên cạnh đó còn có một ngày tiệc Đản Sinh Quan Lớn được diễn ra vào ngày 14 tháng 2 âm lịch.
Vào ngày này, các con nhang đệ tử ở khắp mọi nơi có thể dành thời gian tới dâng hương tại hai đền thờ chính, hoặc có thể tới dâng lễ lại các đền có thờ Hội Đồng Quan Lớn hay thành tâm bái phỏng tại gia.
Hầu đồng Quan Lớn Tuần Tranh
Trong tín ngưỡng Thờ Mẫu, Quan Lớn Tuần Tranh là vị thuộc hàng Quan Lớn hay về ngự đồng nhất. Ngài là vị tôn quan danh tiếng lẫy lừng, anh minh thần võ. Ngài vô cùng linh thiêng cho nên hầu hết những thanh đồng khi ra hầu Tứ Phủ đều sẽ thỉnh Quan Tuần Tranh về ngự đồng, chứng đàn.
Khi về ngự đồng, Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh thường mặc áo bào màu xanh lam thêu Hổ Phù. Khi về ngài làm lễ khai quang, múa Thanh Long Đao rồi chứng sớ tán đàn. Những ai có nỗi ấm ức oan khuất nào cũng thường sẽ về cửa Ngài mà tấu thỉnh mong ngài chứng giám.
Sự tích & Nỗi oan Quan Lớn Tuần Tranh
Theo như thông tin danh tính của Quan Lớn Tuần Tranh đã đề cập ở trên, Ngài Cao Lỗ là một đại công thần của Thục Phán An Dương Vương (thời vua Hùng thứ 18).
Sự tích Quan Tuần
Ông là người đã chế tạo ra nỏ liên châu (là chiếc nỏ có thể bắn được nhiều mũi tên một lần), theo như sự tích lịch sử thì đây chính là chiếc nỏ thần của An Dương Vương bị Mị Châu trộm đưa cho Trọng Thủy đem về cho Triệu Đà.
Theo sách sử ghi chép lại thì Cao Lỗ cũng chính là người đã khuyên An Dương Vương dời đô xuống vùng đồng bằng, và sau đó được vua giao cho trọng trách xây dựng thành Cổ Loa tại Bắc Ninh ngày nay.
Trong thời kỳ đất nước gặp lâm nguy, quân đội nhà Tần của Trung Quốc tiến xuống chiếm đánh, Quan Lớn Tuần Tranh đích thân dẫn đầu chống trả lại 50 vạn đại quân của nhà Tần và Thục Phán. Ông lệnh cho quân Lạc Việt ta rút vào nơi hiểm trở để thủ thế, đợi tới khi quân địch hết lương lúc ấy mới xông ra tiến đánh. Cuối cùng đánh tan mấy chục vạn đại quân của nhà Tần, làm cho chúng phải tháo chạy về nước. (theo ghi chép tại Sử ký Hoài Nam Tử)
Nỗi oan Quan Lớn Tuần Tranh
Sau khi lập được nhiều công lao, Quan Lớn Tuần Tranh được phong cho chức vụ cao hàng đầu triều đình Âu Lạc. Trong quá trình làm quan của mình, Ngài đã bị cuốn vào một nỗi oan khuất khiến trời xanh phải đau lòng. Theo như sự tích lưu lại thì có hai dị bản của câu chuyện Quan Lớn Tuần Tranh mắc hàm oan. Theo đó:
- Dị bản 1: Quan Tuần Tranh Cao Lỗ khi làm quan tại triều đình đã đem lòng yêu công chúa Mị Châu. Nhưng nàng Mị Châu lại phải lòng Trọng Thủy.
Vì nhìn rõ được âm mưu của Trọng Thủy và Triệu Đà về việc tiếp cận Mị Châu để dò la bí mật quân sự, do dó mà Ngài đã hết mực ngăn cản mối hôn sự này. Từ đó mà An Dương Vương bắt đầu nghi ngờ Quan Tuần Tranh. Sau đó thì chuyện xảy ra đã được sử sách ghi chép, Mị Châu đã tiết lộ toàn bộ bí mật quân sự, giúp Trọng Thủy trộm nỏ thần khiến cho quân Triệu Đà đánh chiếm Âu Lạc.
An Dương Vương lúc ấy lại cho rằng Quan Tuần mới chính là người tiết lộ bí mật quân sự, lại thêm lời tố cáo từ những kẻ vốn ghen ghét Ngài mà đã vội vàng khép tội Quan Tuần Tranh và đày Ngài lên vùng biên ải.
Do tính tình cương trực mà chẳng thể thanh minh, trên đường đi đày, Quan Tuần Tranh đã đợi lúc binh lính mở gông cùm mà gieo mình xuống sông Kỳ Cùng để có thể rửa hết hàm oan. Hôm ấy là ngày 25 tháng 5 năm Nhâm Thân (năm 179 trước công nguyên).
- Dị bản 2: Tại quê nhà phủ Ninh Giang ( nay là tỉnh Hải Dương), Quan Tuần Lớn Tuần Tranh có tình cảm với một vị thiếu nữ xinh đẹp. Nàng ta lại giấu không cho ông biết bản thân đã thành gia lập thất, là vợ lẽ của một vị quan huyện.
Thấy tình cảm của mình được đáp trả, Quan Tuần vì không biết nàng ta đã có chồng mà cho rằng đây là một mối tình duyên trời định mà hẹn ngày đưa nàng về làm vợ. Tới khi quan huyện nọ biết được mọi chuyện, vu oan cho Quan Tuần là người đã dụ dỗ vợ mình và bắt đày lên vùng Lạng Sơn. Khi qua vùng sông Kỳ Cùng, vì quá oan ức mà Quan Lớn Tuần Tranh đã gieo mình xuống dòng nước đã tự minh oan.
Sau khi thác đi, ông hiện thân tại quê nhà, biến thành một đôi bạch xà, được mội đôi vợ chồng lão nông cưu mang, nhưng cuối cùng lại bị quan phủ bắt phải giết đôi bạch xà này. Vì quá yêu thương mà đôi vợ chồng lão nông đã xin thả đôi rắn xuống sông. Ngay khi vừa thả xuống sông Tranh, giữa dòng xuất hiện một xoáy nước lớn.
Tới lúc Thục Phán An Dương Vương dẫn quân đi thuyền lên đánh quân Triệu Đà, khi qua bến sông Tranh thì gặp phải xoáy nước mà không thể nào qua được. Vua nhờ dân làng ra bến sông làm lễ cầu xin Quan Tuần Tranh thì lập tức trời đang giông bão bỗng ngưng bặt, mặt nước cũng tĩnh lặng trở lại, quân Âu Lạc cũng giành được đại thắng.
Vua Thục Phán lúc ấy mới giải đi nỗi hàm oan của Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh và phong Ngài làm Giảo Long Hầu. Sau này Quan Tuần còn nhiều lần hiển thánh giúp dân sát quỷ trừ tà, dẹp hết những kẻ hại nước hại dân.
Lời kết
Dưới bóng Đạo Mẫu linh thiêng, Quan Lớn Tuần Tranh – vị anh hùng tài ba, đức độ – vẫn luôn hiển linh, soi sáng và che chở cho chúng ta. Nỗi oan khuất của Ngài là lời nhắc nhở về sự bất công của trần thế, thôi thúc mỗi con người hãy sống lương thiện, ngay thẳng và luôn hướng đến những điều tốt đẹp.
Hãy thành tâm dâng nén nhang thơm lên Quan Lớn Tuần Tranh, cầu Ngài ban cho chúng ta sức khỏe, bình an và may mắn trong cuộc sống. Chúc bạn có một cuộc sống dễ dàng.
Nguồn tham khảo:
- Các sự tích dân gian về Đạo Mẫu
- Đại Việt Sử ký Toàn Thư
- Sử ký Hoài Nam Tử
Bài viết liên quan
Quan Lớn Đệ Nhị Thượng Ngàn: Thần tướng Linh Thiêng của Đạo Mẫu
Tín ngưỡng Đạo Mẫu từ lâu đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tâm linh của người Việt Nam. Nổi bật trong hệ thống thần linh […]
Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên Oai Phong Lẫm Liệt
Trong thế giới linh thiêng của Đạo Mẫu Tứ Phủ, ẩn hiện bóng dáng của vị Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên – vị thần linh đứng đầu Ngũ Vị […]